اصل مطلب :
- لباس سیاه نشانه عزاداری هست و واژه ها نشانه های زبان هستن .
- وقتی میگیم "فنجان " خود فنجان برامون فنجان تداعی میشه , که بش میگن دلالت ( signification ) .
- فنجان چای وقتی کنار هم قرار میگیرن هم نشین هم میشن و وقتی به جای "چای " ، "قهوه " می ذاریم میشه "فنجان قهوه " و تنوع معنایی ایجاد میشه . ولی نمیتونیم بگیم " فنجان ساعت" چون از نظر معنایی درست نیست گر جه از نظر دستوری مشکلی نداره و هر دو اسم هستند.
- ویلیام جونز ( William Jones ) به زبان سنسکریت ( Sanakrit ) تحقیق کرد و فهمید مه زبان ها از یک ریشه هندی و اروپایی اولیه ( Proto Indo European Lnaguage ) به وجود آمدن .
- ایران در دوره ساسانی با مبانی هندی آشنا شد اما تحت تاثیر دستور نویسی عربی قرار گرفت.
- دستور های سنتی زبان یا تجویزی ( Prescriptive ) اند مثل امروز که خودمون تو مکالمه هامون جای فعل و فاعل رو عوض میکنیم . یا تقلیدی اند مثل ما که اول رفتیم طرف عرب بعد از عرب فاصله گرفتیم و رفتیم طرف غرب. و یا تغییر ناپذیر که این نقطه ضعف این دستور زبانی هست چون زبان در طول زمان تغییر میکنه . و یا نوشتاری هست در حالی که بعضی اوقات گفتاری مهم تر نوشتاری میشه . و یا بین درست ونادرست مرز قطعی مشخص میکنه در حالی که هر دو جمله 1) پرتقالو پوستشو بکن و 2 ) پوست پرتقالو بکن هر دو درست هستند و نمیشه گفت یکی غلط و اون یکی درسته .
-دستور های زبانی قرار دادی بودن ( Conventional ) دلالت نشانه های زبانی را نادیده میگیرند. مثلا یه فارسی میدونه معنی "صبحانه " یعنی چی ولی یه انگلیسی نمیدونه . پس هر زبان قرارداد مخصوص به خودشو داره .
- زبان شناسان میگن زبان رو باید در یک بازه زمانی خاص و با در نظر گرفتن اتفاقاتی که اون موقع افتاده در نظر گرفت .
کتاب: توانایی فطری انسان در تولید جمله های جدید بر مبنای واژه ها و قواعد موجود زایایی (Generativity ) نام دارد.
-زبان نظامی از نشانه ها (signs ) است که برای برقراری ارتباط میان انسان ها در جامعه زبانی به کار میرود.
-زبان شناسان صورت نشانه ی زبانی را دال ( Signifier ) و معنی نشانه ی زبانی را مدلول (Signified ) مینامند.
-زبان به مثابه یک نظام (System ) به این مسئله اشاره دارد که اجزای سازنده ی آن در مجموعه ای سامان یافته در کنار هم واقع اند و نقش هر جزء نسبت به دیگر اجزا معین است و سازو کار زبان در نتیجه ی بر هم کنش این اجزا تحقق مییابد . بنابراین, زبان یک مجموعه منظم و سامان یافته است.
-نظام زبان متشکل از چند زیر نظام ( Sub-system ) است که هرکدام اجزا و قواعد خود را دارند و به قرار زیرند : الف ) نظام واجی , ب) نظام صرفی , پ ) نظام نحوی , ت) نظام معنایی و کاربردی. این نظام ها منفک با هم عمل نمیکنند و پیوسته با هم درارتباطند و بر هم تاثیر میگذراند.
- نشانه های زبانی پیوسته در دو فرایند متمایز شرکت دارند : یکی همنشینی ( Syntagmatic relation ) و دیگری جانشینی ( Paradygmatic relation ) . هم کنار هم هستن تا ساخت زبانی بزرگتری به وجود بیارن و از طرفی جای همدیگر جانشین میشوند تا تنوعات معنایی در این ساختها پدید آیند .
- دو نگرش غالی در دستور زبان فارسی : نگرش سنتی و نگرش زبان شناختی .
غرب از یونان گرفتن با کتاب "فن دستور " نوشته دیونیسوس تراکس (Dionysus Thrax) قرن اول .
- معروفترین کتاب دستور در هند باستان هشت کتاب ( Astadhyayi ) است که در قرن 6 برای زبان سنسکریت گفتاری نوشته شد و نویسنده آن پانینی ( Panini ) نام داشت.
- به لحاظ سنتی دستور نویسی در ایران بسیار تحت تاثیر سنت دستور نویسی عربی بوده است . از کتاب های دستورن وشته شده به زبان عربی : الکتاب نوشته سیبویه ( قرن 2) ، کتاب الاصول نوشته ابن السراج ( قرن 4 ) ، و الخصائص نوشته ابن جنی ( قرن 3 ) .
- دستور نویسی در زبان فارسی با انتشار کتاب های " دستور سخن " (1289 ه.ق ) و دبستان سخن (1308 ه.ق ) نوشته میرزا حبیب اصفهانی ، باسلوب السنه مغرب زمین (1326) نوشته میرزا عبدالعظیم خان قریب ، "دستور پنج استاد (1350 ) نوشته قریب ، بهار ، فروزانفر ، همایی و یاسمی است.
- در دستورهای سنتی گاهی میان نگرش هم زمانی ( Synchronic) و نگرش تاریخی یا در زمانی ( Diachronic ) نسبت به مطالعه زبان تمایزی گذاشته نمیشود. . مطالعه همزمانی مطالعه ای است که در آن ، زبان در مقطع مشخصی از زمان بدون در نظر گرفتن تحولاتش بررسی کرد . در مطالعه در زمانی یا تاریخی میگه زبان براساس تحولات اون دوره زمانی بررسی شود.
