آشنایی با حوزه های آوا شناسی و واج شناسی 2

  اصل مطلب :

  تفاوت واکه ها و هم  خوان ها در اینه که واکه ها هیچ وقت اول به کار نمیرن , ضمن اینکه شیوه تولید آنها با هم نیز متفاوت هست .

 - قسمت هایی که به جریان هوا نیاز دارند : ساز و کار تنفسی که بش میگن بازدمی , ساز وکار چاکنایی که  هم برون سو ( فورانی ) و هم درون سو ( مکیده ) هست , نرمکامی که درون سو هست .

  - وقتی هوا از حنجره رد میشه چهار حالت میتونه داشته باشه : تارآواها از هم دور بشن : [  s ] - [ k ] - [ t ]  . نزدیک میشن و لرزش ایجاد میشه : [ s ] , [ k ] , [ t ] , [ p ] , [f ]  و هم چنین  جند تای دیگه لرزش ندارن بشون میگن بی واک ( Voiceless ) و آواهای [ z] , [ g ] , [ d ] , [ b ] , [ v ]  و چند همخوان دیگه بعلاوه همه واکها واکدار ( Voiced ) هستند . یا چسبیده به هم باشن : فقط هم خوان بی واک [ ?] تولید میشه . نیم بسته باشه : که فقط همخوان بی واک [ h ] تولید میشه .

  کتاب :

  طبقه هم خوان ها ( Consonnants ) و طبقه واکه ها ( Vowels ) .

  - اندام هایی که در گیر میشن : ششها ( Lungs ) , نای (Windpipe ) , حنجره ( Larynx ) , چاکنای ( Glottis ) , تارآواها ( Vocal Cords ) , حفره حلق ( Pharynx ) , خیشوم ( Nasal Cavity ) , حفره دهان , ملاز یا زبان کوچک ( Uvula ) , نرمکام ( Velum ) ,  کام ( Palate ) , زبان , دندانها ,  لثه ( Alveolar ) و لبها در تولید آوا ها نقش دارند .

 - مسیر پیوسته ای که آواها در جایگاه های مختلف آن تولید میشوند یا اینکه برخی ویژ گیها به آنها افزوده میشود , مجرای گفتاری نامیده میشود .

 - فاصله بین تارآوا ها چاکنای گفته میشه . 

 - لرزش تارآوا ها هنگام تولید برخی آواها واک ( Voice ) نامیده میشه . 

 - انقباض ماهیچه ها و تولید برخی آواهای زبان عربی باعث حلقومی شدن میشه که افزوده شدن این خصوصیت به آواها نشانه زیر وزبری ( diacritic ) رو نشون میده . مثل [ t ^s ] یا [ d ^s ] که "طا " و "ظا " عربی رو نشون میده ولی تو زبان فارسی این حلقومی شدن چندان نقشی نداره .

  - حفره دهان پرکاربرد ترین بخش مجرای گفتاری در تولید آواهاست .

از یه جنبه دیگه

   عملیاتی که شامل بیان آواها می شود تلفظ نام دارد . ( جالبه این از یه جنبه دیگه هستش )

 ما وقتی چیزی رو میشنویم یا میخونیم به طور ناخودآگاه شروع میکنیم به تجزیه و تحلیل طوری که خودمون متوجه بشیم چی به چی هستش و برامون جا بیافته . :-؟ تو این حالت تو جنبه سطحی ش هستیم بعد وقتی بریم توش وهم چین تخصصی بشه جنبش برابربا آوا شناسی میشه یعنی همچون ریزتر میبینیمش 8-/  وقتی اینجوری پیش میرفتیم بعضی وقتا واژه ای ببرای از هم باز کردن پیدا نمیکردم و تو کلمه پیدا  کردن کم مییاوردیم . :-؟  ( پست 1815
ترجمه شناسی،ترجمه ی ذاتی ،ترجمه ی ماشینی و معنا شناسی )

آشنایی با خط واج نگاری فارسی

 - از خط آ<ا نگار و واج نگار برای ثبت داده های زبان استفاده میکنن . 

 - چون خط فارسی نارسایی نوشناری داشت از آوانگاری و واج نگاری استفاده کردن . 

 - از نا رسایی های خط فارسی : 1 ) واج ها چند صورت نوشتاری دارن  مثل / t/  که میشه  :  ت , ط        2 ) چند واج به یک صورت نوشته میشه : مثل / o / ، / v / ، / u /   :  تو خط فارسی هر سه "و " هستن اما در مثال  : "خورشید , آوا ، روز 

 3 ) بعضیا اصلاواج ندارن یعنی تو خط فارسی نویسه "و " هست اما خوانده نمیشن و واج ندارن  : خواهر , خوار , شنبه , روزه      4 ) واج دارن ، خط براشون نیست :  / e  / ، / o/ ، / a /   همون کسره فتحه که به کمک زبان عربی نوشته میشه و زبان فارسی معادلی برای اون نداره .

 کتاب :  

 - خط آوا نگار ( Phonetic transcription )  ؛ خط واج نگار  ( Phonological transcription ) .

 - خط آوا نگار نظامی جهانی برای ثبت داده های زبانی است و بسته به درجه دقت آن در ثبت ویژ گیهای آواشناختی - صوت شناختی  ، زنجیره گفتار به دو نوع آوانگاری تفضیلی و اجمالی قابل طبقه بندی است . 

 - خط واج نگار نظامی نوشتاری است که در آن یک واج در مقابل یک نویسه قرار میگیرد .

 - خط اوستایی از جمله خطوط واج نگار باستانی است و خط ترکی استانبولی در میان خطوط جدید واج نگاری قابل طبقه بندی است .

 - بر خلاف خط آوانگاری که نظامی جهانی از نویسه هایی است که به آوا ها دلالت میکنند.، هر زبان ، خط واج نگار مخصوص به خود را دارد ، زیرا هم زبانی واج های مخصوص به خود را دارد.

 - علائم خطوط واج نگاری بر دونوع اند : 1) علائم واج های همخوانی ( حروف ) و 2 ) علائم واج های واکه ای  ( همون حروف صدادار ) . 

 - قواعد خط واج نگار  :  الف ) هیچ گاه دو واکه کنار هم قرار نمیگیرند : nemiayam اشتباهه و باید اینجوری بگیم  : nemi?ayam . 

   ب ) هیچ وقت واکه اول قرا نمیگیره , هر وقت قرا گرفت یه علامت /؟ / میذاریم اول : amadam اشتباهه باید بگیم amadam? . 

   پ ) لهجه ها در نظر گرفته نمیشن ، لهجه مشهدی یا هر لهجه دیگه ای.

   ت ) در تشدید دارها اون حرف مشدد دابل نوشته میشه :  معلم : mo?allem

   ث ) " ه " غیر ملفوظ در پایان واژه در واج نگاری  در نظر گرفته نمیشود : شنبه : sanbe ( اس اول یه علامت بالاش داره که میشه ش ) .

    

آشنایی با حوزه ها ی آوا شناسی و واج شناسی 1

 اصل مطلب :

 - آوا شناسی تولیدی (Articulatory Phonetics) به اینکه چه جوری اندام ها صدا تولید میکنن کار داره .

 - آوا شناسی شنیداری ( ‌Auditory Phonetics ) به اینکه چه جوری شنونده صدا رو دریافت میکنه کار داره .

 - آوا شناسی آکوستیک ( Acoustic Phonetics ) به اینکه صدا به چه بلندی ، کشش و فرکانسی در میاد کار داره .

 - تو واژه " تر " اگر به جای آوای [ t ] ، آوای [ s ] بذاریم میشه " سر "‌ . 

 - آوا نگاری که با جزییات انجام بشه رو بش میگه آوا نگاری تفضیلی و آوا نگاری که صرفا برای تحیلی های صرفی ،‌نحوی و معنایی انجام بشه و تعداد کمتری از نشانه ها استفاده بشه رو میگن آوا نگاری کلی .

کتاب  :

 - صدایی که در یکی از زبان های دنیا کاردبرد داشته باشد و به وسیله دستگاه گفتار انسان تولید شود "آوا " نامیده میشود . 

 - انجمن بین المللی آوا شناسی ( International Phonetic Association ) .

 - آواشناسی در شاخه ای متفاوت صورت میگیرد که عبارت است از : الف ) آواشناسی تولیدی ( Articulatory Phonetics )  ب) آواشناسی شنیداری ( Auditory Phonetics ) ، پ ) آواشناسی آکوستیک ( Acoustic Phonetics ) .

 تولیدی به توصیف آواها بر مبنای نقش اندامهای گفتار در تولید آنها میپرازد. برای نمونه ، هنگام تولید آوای [ b ] لبها در حالت انسداد قرار دارند و تارآواها ( Vocal cords ) به ارتعاش در می آیند . . بنابراین میتوان گفت آوا شناسی تولیدی با ویژگی های زیست شناختی بدن انسان و تاثیر این ویژگی ها بر تولید آوا سروکار دارد.

 - آوایی که در محدوده نظام یک زبان ویژه بتواند تمایز معنایی به وجود آورد " واج" ( Phoneme ) نام دارد.

 - [ m ]  نشانگر یک آوا و / m /  نشانگر یک واج .

 

ساخت زبان فارسی 1

  اصل مطلب :

  زبان شناسان تجویزی بودن دستور قدیمی ها  رو زیر سوال بردن و زبان شناختی توصیفی رو آوردن . 

 - وقتی به خاطر خستگی با اشتباه زبانی یه یه جمله رو جابجا میگه مثلا به جای اینکه بگه : "نگرانم طول بکشه ، دیر بشه " میگه  " نگرانم طول بشه ٰ دیر بکشه " . ولی شنونده متوجه میشه منظور چیه اینو بش میگن  "توانش زبانی ( Competence ) و وقتی به حالت عملی و گفتار درمییاد کنش زبانی ( Performance ) شکل میگیره .

 - زبان شناختی  میگه الگویی وجود داره که نشون میده همه زبان های جهان ویژگیهای مشترک داره که به این ویژگی های مشترک میگن جهانیهای زبان ( Language universals ) .

 - تو زبان شناسی داده ها رو جمع میکنن اگر ثابت نشه میشه فرضیه (Hypothesis ) و اگر ثابت بشه میشه نظریه ( Theory ).

 کتاب :

 منظور از توصیفی بودن (Descriptive ) بودن دستور زبان شناختی آن است که  این دستورها صرفا به هدف توصیف قواعد و ساز و کار زبان تدوین میگردند. 

- زبان شناسان میگن دستور باید بتواند توانش زبانی  ( Competence ) سخنگویان یک جامعه زبانی را توصیف کند. مقصود از توانش زبانی  ،‌ دانش ناخودآگاه  سخنگویان درباره قواعد زبانشان است ، وقتی این دانش در قالب تولید گفتار  ،‌ در ارتباط زبانی به کار گرفته میشود کنش زبانی ( Performance )شکل  میگیرد .

- هدف نهایی دستور های زبان شناختی آن است که  الگویی ارائه بده که به کمک آن بتوان توصیفی از ساخت همه زبانها نشون داد. این الگو باید در بردارنده ویژگیهای مشترک زبانها باشد. زبان شناسان معتقدند زبان های بشری ، متعلق به هر کجای دنیا باشند از ویژگیهای مشترکی برخوردارند. این ویژگی های مشترک ، جهانیان زبان ( language universals ) نام دارد .

 - مبانی زبان شناسی به مثابه علمی مستقل ، در اوایل قرن بیستم معرفی شد . فردینان دوسوسور ( F.de Saussaure ) زبان شناس و نشانه شناس سوئیسی ،  بنیان گذار زبان شناسی نوین به شمار میآید . کتاب او "دوره زبان شناسی عمومی " نام دارد . بعد از سوسور مکاتب زبان شناسی (Language schools ) گوناگونی در اروپا به وجود آمد.

 - اوایل قرن 20 تو امریکا ، لئوناردو بلومفیلد (L. Bloomfield ) با کتاب "زبان" ،  نوام چامسکی (N.Chomsky ) .

 -  زبان شناسی مطالعه علمی زبان است در این مطالعه اول پرسش مطرح میشه بعد یه متخصص داده ها رو جمع آوری میکنه ،‌ بعد بر اساس  داده های جمع آوری شده حکمی ثابت نشده ابراز میکند که فرضیه (Hypothesis ) نام دارد. فرضیه ای که درستی اون در آزمون اثبات شود به نظریه ( Theory ) میگن .

واژه های مشتق در فارسی

پیش زمینه - ساخت زبان فارسی

 اصل مطلب :

   - لباس سیاه نشانه عزاداری هست و واژه ها نشانه های زبان هستن .

   - وقتی میگیم "فنجان " خود فنجان برامون فنجان تداعی میشه , که بش میگن دلالت ( signification ) .

    - فنجان چای وقتی کنار هم قرار میگیرن هم نشین هم میشن و وقتی به جای "چای " ، "قهوه " می ذاریم میشه "فنجان قهوه " و تنوع معنایی ایجاد میشه . ولی نمیتونیم بگیم " فنجان ساعت" چون از نظر معنایی درست نیست گر جه از نظر دستوری مشکلی نداره و هر دو اسم هستند.

   - ویلیام جونز ( William Jones ) به  زبان سنسکریت ( Sanakrit ) تحقیق کرد و فهمید مه زبان ها از یک ریشه هندی و اروپایی اولیه   ( Proto Indo European Lnaguage ) به وجود آمدن . 

   - ایران در دوره ساسانی با مبانی هندی آشنا شد اما تحت تاثیر دستور نویسی عربی قرار گرفت.

  - دستور های سنتی زبان یا تجویزی ( Prescriptive  ) اند مثل امروز که خودمون تو مکالمه هامون جای فعل و فاعل رو عوض میکنیم . یا تقلیدی اند مثل ما که اول رفتیم طرف عرب بعد از عرب فاصله گرفتیم و رفتیم طرف غرب. و یا تغییر ناپذیر که این نقطه ضعف این دستور زبانی هست چون زبان در طول زمان تغییر میکنه .  و یا نوشتاری هست در حالی که بعضی اوقات گفتاری مهم تر  نوشتاری میشه . و یا بین درست ونادرست مرز قطعی مشخص میکنه در حالی که هر دو جمله 1) پرتقالو پوستشو بکن و 2 ) پوست پرتقالو بکن هر دو درست هستند و نمیشه گفت یکی غلط و اون یکی درسته . 

  -دستور های زبانی قرار دادی بودن (   Conventional ) دلالت نشانه های زبانی را نادیده میگیرند. مثلا یه فارسی میدونه معنی "صبحانه " یعنی چی ولی یه انگلیسی نمیدونه . پس هر زبان قرارداد مخصوص به خودشو داره .

 - زبان شناسان میگن زبان رو باید در یک بازه زمانی خاص و با در نظر گرفتن اتفاقاتی که اون موقع افتاده در نظر گرفت .

  کتاب:  توانایی فطری انسان در تولید جمله های جدید بر مبنای واژه ها و قواعد موجود زایایی (Generativity ) نام دارد.

 -زبان نظامی از نشانه ها (signs )  است که برای برقراری ارتباط میان انسان ها در جامعه زبانی به کار میرود.

 -زبان شناسان صورت نشانه ی زبانی را  دال ( Signifier )  و معنی نشانه ی زبانی را مدلول (Signified )  مینامند.

 -زبان به مثابه یک نظام (System )  به این مسئله اشاره دارد که اجزای سازنده ی آن در مجموعه ای سامان یافته  در کنار هم واقع اند و نقش  هر جزء  نسبت به دیگر اجزا معین است و سازو کار زبان در نتیجه ی بر هم کنش این اجزا تحقق مییابد . بنابراین, زبان یک مجموعه منظم و سامان یافته است.

-نظام زبان متشکل از چند زیر نظام ( Sub-system ) است  که هرکدام اجزا و قواعد خود را دارند و به قرار زیرند : الف ) نظام واجی ,  ب) نظام صرفی ,  پ ) نظام نحوی ,  ت) نظام معنایی و کاربردی.  این نظام ها منفک با هم عمل نمیکنند و پیوسته با هم درارتباطند و بر هم تاثیر میگذراند.

- نشانه های زبانی پیوسته در دو فرایند متمایز شرکت دارند : یکی همنشینی ( Syntagmatic relation )  و دیگری جانشینی ( Paradygmatic relation ) . هم کنار هم هستن تا ساخت زبانی بزرگتری به وجود بیارن و از طرفی جای همدیگر جانشین میشوند تا تنوعات معنایی در این ساختها پدید آیند .

 - دو نگرش غالی در دستور زبان فارسی : نگرش سنتی و نگرش زبان شناختی .

  غرب از یونان گرفتن با کتاب "فن دستور " نوشته دیونیسوس تراکس (Dionysus Thrax) قرن اول . 

  - معروفترین کتاب دستور در هند باستان هشت کتاب ( Astadhyayi ) است که در قرن 6 برای زبان سنسکریت گفتاری نوشته شد و نویسنده آن پانینی  ( Panini ) نام داشت.

  - به لحاظ سنتی دستور نویسی در ایران بسیار تحت تاثیر سنت دستور نویسی عربی بوده است . از کتاب های دستورن وشته شده به زبان عربی : الکتاب نوشته سیبویه ( قرن 2) ، کتاب الاصول نوشته ابن السراج ( قرن 4 ) ، و الخصائص  نوشته ابن جنی ( قرن 3 ) .

  - دستور نویسی در زبان فارسی با انتشار کتاب های " دستور سخن " (1289 ه.ق ) و دبستان سخن (1308 ه.ق ) نوشته میرزا حبیب اصفهانی ، باسلوب السنه مغرب زمین (1326) نوشته میرزا عبدالعظیم خان قریب ، "دستور پنج استاد (1350 ) نوشته قریب ، بهار ، فروزانفر ، همایی و یاسمی است.

  - در دستورهای سنتی گاهی میان نگرش هم زمانی ( Synchronic)  و نگرش تاریخی یا در زمانی ( Diachronic ) نسبت به مطالعه زبان تمایزی گذاشته نمیشود. . مطالعه همزمانی  مطالعه ای است که در آن ، زبان در مقطع مشخصی از زمان بدون در نظر گرفتن تحولاتش بررسی کرد . در مطالعه در زمانی  یا تاریخی میگه زبان براساس  تحولات اون دوره زمانی بررسی شود.

واژه های مرکب در فارسی 4

   دریافت ورد این مطلب جهت ویرایش : دریافت
حجم: 15.3 کیلوبایت

مقاله

اوضاع سیاسی    . احزاب در ایران - و اوضاع اون زمان - نظر شخصی آخرش بذارم 

صرفا نظر خودم رو برای مقاله بنویسم .......

واژه های مرکب در زبان فارسی