این اصطلاح را هولمز (۱۹۸۸ج،۱۹۸۸د) بر اساس مفهوم فرازبان بارت (۱۹۶۴) برساخته است. | فرا شعر | Metapoem |
۲۲۲ |
این اصطلاح را پوپوویچ (۱۹۷۶،۱۹۷۶) برای توصیف متنی به کار برده است که هنگام خلق شدن، متنی دیگر با پیش متنی (PROTOTEXT) را نقطۀ آغاز یا الگوی خویش قرار میدهد. | فرا متن | Metatext |
۲۲۳ |
یکی از هفت راهبرد ترجمۀ شعر در طبقهبندی لفور (۱۹۷۵) | ترجمۀ وزندار | TranslationMetrical |
۲۲۴ |
درتقسیمبندی هولمز (۱۹۸۸د) یکی از چهار راهبردی است که در ترجمۀ صورتهای منظوم به کار میرود و صورت متن اصلی را در متن مقصد حفظ میکند. | صورت تقلیدی | Mimetic Form |
۲۲۵ |
این اصطلاح را لوی (۱۹۶۷) درخلال بحثی دربارۀ “بعد کاربردی” ترجمه به کار برده است. | اصل کمینه بیشینه | Minimax Principle |
۲۲۶ |
در مدلی که فن لوون-زوآرت (۱۹۹۰،۱۹۸۹) برای مقایسۀ اثر ادبی با ترجمۀ آن ارائه کرده، تعدیل یکی از سه نوع تبدیلی است که ممکن است طی فرایند ترجمه، در بنهای ترجمۀ زبان مبدأ و زبان مقصد به وقوع بپیوندد. | تعدیل | Modification |
۲۲۷ |
این اصطلاح را وینی و داربلنه (۱۹۵۸،۱۹۵۸،۱۹۹۵) برای یکی ازهفت شیوۀ ترجمهای خویش به کار برده اند. |
مدولاسیون | Modulation |
۲۲۸ |
بنا به تعریف بیکر (۱۹۹۵)”مجموعهای ازدو یا چند پیکرۀ یک زبانه در زبانهای مختلف است که براساس ملاکهای مشابهی طراحی و گردآوری شده اند”. | پیکرههای چندزبانه | Multilingual Corpora |
۲۲۹ |
اصطلاحی از رایسبرای یک نوع فرعی متن که مکمل انواع اصلی متن درردهشناسی اوست. | متون چند رسانه ای پیشتر متون شنیداری ـ رسانهای | Multi-medial Text |
۲۳۰ |
این اصطلاح را وژلن چنین تعریف کرده است:”مجموعه رویههایی برای نمایش صریح مراحل کار هنگام بازگو کردن گفتهای از یک زبان در زبان دیگر” | ترجمۀ چندمرحلهای | Multi-Stage Translation |
۲۳۱ |
این اصطلاح را فن لوون –زوارت (۱۹۹۰،۱۹۸۹) برای اشاره به سومین مقولۀ تبدیل که ممکن است دربنهای ترجمۀ متن مبدأ و متن مقصد روی دهد، به کار برده است. | جهش | Mutation |
۲۳۲ |
بیانیهای است که یونسکو در۲۲ نوامبر سال ۱۹۷۶ تصویب کرد وعنوان کامل آن “توصیهنامۀ حمایت قانونی از مترجمان و ترجمهها و شیوههای کارآمد بهبود بخشیدن به وضعیت مترجمان” است. | بیانیۀ نایروبی (توصیهنامۀ نایروبی) | Nairobi Declaration | 233 |
اصطلاحی برای اشاره به میزان وضوح و روانی ترجمه در زبان مقصد. | طبیعی بودن | Naturalness |
۲۳۴ |
بنا به تعریف پوپوویچ، یک راه حل ترجمهای نادرست (یا ترجمۀ غلط) است که در نتیجۀ برداشت غلط مترجم به وجود می آید. | تبدیل منفی | Negative Shift |
۲۳۵ |
گروهی از ترجمهپژوهان اسلوواک که ابتدا در دانشکدۀ علوم تربیتی نیترا در چکسلواکی سابق مستقر بوده اند. | مکتب نیترا | Nitra School |
۲۳۶ |
طبق نظر توری (۱۹۹۵) راهکاری است که در تعبیر توصیفی ترجمه کاربرد دارد. | اصل “عدم باقیمانده” | “No leftover” Principle |
۲۳۷ |
اصطلاحی که در مباحث مربوط به پدیدههای ترجمهای فراوان با آن مواجه می شویم. | هنجارها | Norms |
۲۳۸ |
این اصطلاح را نایدا (۱۹۶۷) برای توصیف آن دسته از مشخصههای زبان مقصد به کار برده است که مترجم ناگزیر باید هنگام ترجمه از زبانی دیگر از آنها استفاده کنند. | معادلهای اجباری | Obligatory Equivalents |
۲۳۹ |
طبق نظر وینی و داربلنه، این اصطلاح به انواعی از رویههای ترجمهای اطلاق میشود که با استفاده از آنها میتوان به موقعیتهایی پرداخت که به دلیل وجود تفاوتهای ساختاری یا مفهومی بین متنهای مبدا و مقصد، نمیتوان بعضی از تاثیرات سبکی را بدون بر هم زدن آرایش نحوی یا واژگانی متن به نحوی قابل قبول برگرداند. | ترجمۀ ناموازی | Oblique Translation |
۲۴۰ |
این اصطلاح را پیم (۱۹۹۲ ب) برای توصیف خواننده (یا شنونده) ای به کار برده است که میتواند پیام متن را بفهمد، هر چند که این پیام صریحاً وی را مخاطب خود قرار نداده است. | گیرندۀ مشاهدهگر |
Observational Receiver |
گ
گاراژ (garage) از فعل garer
از نگهداشتن یا پارک کردن گرفته شده است
گارسون (garçon)
گیشه (guichet)
ل
لژ (loge)
لوستر (lustre)
لیسانس (licence)
م
مامان ولی در فارسی ماما یا مام نیز به کار می رود.
مانتو (manteau)
مانکن (mannequin)
مایو (maillot)
مبل (meuble)
مرسی (merci)
مزون (maison) به معنی خانه است
مغازه (magasin) خود در اصل از عربی مخزن.
موزه (musée)
موکت (moquette)
میزانسن (mise en scene)
میلیارد (milliard)
ن
نایلون (nylon)
و
وانیل (vanille)
ویتامین (vitamine)
ویترین (vitrine)
ویراژ (virage)
ویلا (villa)
زپرتی :
واژة
روسی Zeperti به معنی زندانی است و استفاده از آن یادگار زمان قزاقهای
روسی در ایران است در آن دوران هرگاه سربازی به زندان میافتاد دیگران
میگفتند یارو زپرتی شد و این واژه کم کم این معنی را به خود گرفت که کار و
بار کسی خراب شده و اوضاعش به هم ریخته است.
تعریف جمله
جمله عبارتست از گسترهای از زبان که مفهوم و معنای مستقلی دارد و از نظر ساختاری با ”حرف بزرگ“ آغاز و به ”نقطه“ ختم میشود.
Examples
(a) Human learning involves several types of information processes.
(b) The mind is not a sponge absorbing information, nor a connection to be conditioned by external forces, but an active processor of information.
(c) By definition, learning must be an active process because learning can occur only when a physical change takes place in the brain.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
گاهی جملهای فاعل و مفعول و متمم (Complement) دارد.
Subject – Verb – Object – Complement – Adverbial
( SV(O)(C)(A)
The meeting continued.
The blood supplies the body organs with oxygen.
عناصر ساختاری هر جمله از یک یا چند کلمه ساخته میشوند و به آنها گروه اسمی، گروه فعلی و گروه قیدی میگویند.
. در هر گروه یک کلمه عنصر اصلی (head) است و بقیه معرف (modifier) هستند.
Examples
by Gabriela Bosco
As somebody who has been translating professionally for over 15 years now, I must confess the topic of Translation Techniques poses somewhat of a challenge; trying to pin down strategies that you use almost intuitively every day of your life becomes a rather difficult task.
That is why I decided to outline a widely-accepted list of translation techniques in the hope that the reader may become interested in knowing a little bit more about translation and its nuances.
Direct Translation Techniques are used when structural and conceptual elements of the source language can be transposed into the target language. Direct translation techniques include:
Borrowing is the taking of words directly from one language into another without translation. Many English words are "borrowed" into other languages; for example software in the field of technology and funk in culture. English also borrows numerous words from other languages; abbatoire, café, passé and résumé from French; hamburger and kindergarten from German; bandana, musk and sugar from Sanskrit.
Borrowed words are often printed in italics when they are considered to be "foreign".
A calque or loan translation (itself a calque of German Lehnübersetzung) is a phrase borrowed from another language and translated literally word-for-word. You often see them in specialized or internationalized fields such as quality assurance (aseguramiento de calidad, assurance qualité taken from English). Examples that have been absorbed into English include standpoint and beer garden from German Standpunkt and Biergarten; breakfast from French déjeuner (which now means lunch in Europe, but maintains the same meaning of breakfast in Québec). Some calques can become widely accepted in the target language (such as standpoint, beer garden and breakfast and Spanish peso mosca and Casa Blanca from English flyweight and White House). The meaning other calques can be rather obscure for most people, especially when they relate to specific vocations or subjects such as science and law. Solución de compromiso is a Spanish legal term taken from the English compromise solution and although Spanish attorneys understand it, the meaning is not readily understood by the layman. An unsuccessful calque can be extremely unnatural, and can cause unwanted humor, often interpreted as indicating the lack of expertise of the translator in the target language.
A word-for-word translation can be used in some languages and not others dependent on the sentence structure: El equipo está trabajando para terminar el informe would translate into English as The team is working to finish the report. Sometimes it works and sometimes it does not. For example, the Spanish sentence above could not be translated into French or German using this technique because the French and German sentence structures are different. And because one sentence can be translated literally across languages does not mean that all sentences can be translated literally. El equipo experimentado está trabajando para terminar el informe translates into English as The experienced team is working to finish the report ("experienced" and "team" are reversed).
Oblique Translation Techniques are used when the structural or conceptual elements of the source language cannot be directly translated without altering meaning or upsetting the grammatical and stylistics elements of the target language.
Oblique translation techniques include:
This is the process where parts of speech change their sequence when they are translated (blue ball becomes boule bleue in French). It is in a sense a shift of word class. Grammatical structures are often different in different languages. He likes swimming translates as Er schwimmt gern in German. Transposition is often used between English and Spanish because of the preferred position of the verb in the sentence: English often has the verb near the beginning of a sentence; Spanish can have it closer to the end. This requires that the translator knows that it is possible to replace a word category in the target language without altering the meaning of the source text, for example: English Hand knitted (noun + participle) becomes Spanish Tejido a mano (participle + adverbial phrase).
Modulation consists of using a phrase that is different in the source and target languages to convey the same idea: Te lo dejo means literally I leave it to you but translates better as You can have it. It changes the semantics and shifts the point of view of the source language. Through modulation, the translator generates a change in the point of view of the message without altering meaning and without generating a sense of awkwardness in the reader of the target text. It is often used within the same language. The expressions es fácil de entender (it is easy to understand) and no es complicado de entender (it is not complicated to understand) are examples of modulation. Although both convey the same meaning, it is easy to understand simply conveys "easiness" whereas it is not complicated to understand implies a previous assumption of difficulty that we are denying by asserting it is not complicated to understand. This type of change of point of view in a message is what makes a reader say: "Yes, this is exactly how we say it in our language".
Here you have to express something in a completely different way, for example when translating idioms or advertising slogans. The process is creative, but not always easy. Would you have translated the movie The Sound of Music into Spanish as La novicia rebelde (The Rebellious Novice in Latin America) or Sonrisas y lágrimas (Smiles and Tears in Spain)?
Adaptation occurs when something specific to one language culture is expressed in a totally different way that is familiar or appropriate to another language culture. It is a shift in cultural environment. Should pincho (a Spanish restaurant menu dish) be translated as kebab in English? It involves changing the cultural reference when a situation in the source culture does not exist in the target culture (for example France has Belgian jokes and England has Irish jokes).
In general terms compensation can be used when something cannot be translated, and the meaning that is lost is expressed somewhere else in the translated text. Peter Fawcett defines it as: "...making good in one part of the text something that could not be translated in another". One example given by Fawcett is the problem of translating nuances of formality from languages that use forms such as Spanish informal tú and formal usted, French tu and vous, and German du and sie into English which only has 'you', and expresses degrees of formality in different ways.
As Louise M. Haywood from the University of Cambridge puts it, "we have to remember that translation is not just a movement between two languages but also between two cultures. Cultural transposition is present in all translation as degrees of free textual adaptation departing from maximally literal translation, and involves replacing items whose roots are in the source language culture with elements that are indigenous to the target language. The translator exercises a degree of choice in his or her use of indigenous features, and, as a consequence, successful translation may depend on the translator's command of cultural assumptions in each language in which he or she works".
If you are interested in reading further on the subject, please refer to Peter Fawcett, Translation and Language, St. Jerome, Manchester, 1997 (especially Chapter 4 on Translation Techniques).
2)ترجمه ی قرضی یا گرته برداری ( calque یا(loanshift
در این روش اجزا متشکل کلمه یا اصطلاح زبان مبدا به صورت جداگانه به زبان مقصد برگردان می شود. هر زبان دارای دو نظام واژگانی (با تعداد عناصر نامحدود) ونظام دستوری (با تعداد عناصر محدود) است. ترجمه ی قرضی یا گرته برداری می تواند هم در نظام واژگانی و هم در نظام دستوری زبان صورت پذیرد.
ترجمه ی قرضی پدیده ای عام وطبیعی ودر بسیاری موارد فراگیر است و نتیجه ی تعامل زبان ها و فرهنگ ها با یکدیگر است.
3)ترجمه تحت اللفظی یا کلمه به کلمه( literalیا word-for-word )
در این روش ، مترجم بدون آنکه مجبور به تغییرات لغوی یا نحوی در پیام شود یا نیاز به دانش فرا زبانی داشته باشد، برای انتقال پیام آن را به صورت لفظ به لفظ به زبان مقصد برمی گرداند.این روش از ترجمه بیشتر در مواردی که واحد ترجمه کلمه در نظر گرفته می شود، مخصوصا در ترجمه بین زبان هایی که قرابت ساختاری یا فرهنگی بسیاری با یکدیگر دارند، مشاهده می شود، اما به طور کلی استفاده از این روش به عنوان روشی غالب در ترجمه ممکن است باعث شود که بسیاری از جنبه های معنایی کلمات و متن از بین برود.
..................................................................
زین پس ترجمه ی غیرمستقیم را معرفی می کنیم.
aels.mihanblog
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
بسیاری از مترجمانی است که زیاد ترجمه میکنند. اگرتکنیکها بدرستی بکار
روند می توان انتظار داشت که آنها نقش مهمی در ترجمه ایفا میکنند. مانند
فردی که سعی میکند با یک پل یا قایق از عرض رودخانه عبور کند.
در کل
بکارگیری تکنیکهای ترجمه بعلت دارا بودن شکلهای غیر منسجم در دو زبان
الزامی است. طبق نایدا هدف استفاده از تکنیکها بشرح زیر می باشد :
1. الزام تطابق فرم و پیام زبان مبدا با ساختار زبان مقصد
2. ایجاد ساختارهای معادل معنایی
3. ایجاد سبک و معادل مناسب در زبان مقصد
4. انتقال ارزش ارتباطی یکسان
یک مترجم بمنظور ایفای اهداف فوق الذکر باید جرح و تعدیلات جزیی در مدلی که توسط نایدا طبقه بندی شده را بدهد :
اضافات ، حذفیات و تغییرات
منظورا ز اضافات اینست که در صورت ابهام در معنا یا ساختار گرامری جمله چیزی به آن اضافه گردد. یا زمانی که واژه ای در زبان مبدا وجود ندارد ، باالجبار باید معنا را در زبان مقصد منتقل کرد.
حذفیات عمدتا شامل تکرار ، ارجاع و کلیشه می شود. تغییرات تحت مقوله های زیر صورت میگیرند :
صدا
، طبقه بندی کلمات ، تغییر اجزای کلام ( تبدیل اسم به فعل ، فعل به صفت
و......) ، ترتیب قرارگیری جملات ، ساختار جمله و ابهام در معنا
در ذیل چند مقاله در این باره آمده است:
ترجمه به روش غیر مستقیم
تکنیکهای ترجمه ی غیر مستقیم عبارتند از:تغییرصورت، تغییر بیان، معادل یابی، و همانند سازی.
1)تغییر صورت (transposition یا shift)
در فرایند ترجمه ، انتقال معنا از زبانی به زبان دیگر عموما با ایجاد تغییراتی در صورت پیام یا به عبارتی دقیق تر در صورتهای دستوری پیام ممکن می شود برای مثال، در موارد مقتضی برای ایجاد بیانی روان در فارسی گاهی اسم جمع را به مفرد ، قید را به صفت و مجهول را به معلوم تبدیل می کنیم.همین طور، در روند برگردان از انگلیسی به فارسی نیز ممکن است a یا an را حذف کنیم.
2)تغییر بیان (modulation)
مدولاسیون نوعی ترجمه ی نا موازی (oblique)است، به این معناکه مستلزم به کارگیری مقوله های موازی درزبانهای مبدا و مقصد نیست . وینی و داربلنه مدولاسیون را به طور کلی «تغییر صورت پیام در نتیجه ی تغییر زاویه ی دید» تععریف می کنند. به عبارت دیگر، مدولاسیون، برخلاف جابجاییtransposition)) مستلزم دستکاری مقوله های ذهنی است نه مقوله های دستوری، و زوایای اندک متفاوتی را که گویشوران زبانهای مختلف از آنها به اشیا و پدیده های واقعی می نگرند ، منعکس می کند.
3)معادل یابی (equivalence)
در این روش عبارت برگردان شده نه بیان عبارت اصلی با ساختار دستوری متفاوت(transposition) و نه بازگویی عبارت اصلی به زبانی روان تر و طبیعی تر (modulation) است. در معادل یابی ، مترجم موقعیت عبارت متن اصلی را با موقعیتی مشابه در زبان مقصد مقایسه می کند و سپس مضمون آن را با لفظ، اصطلاح یا تشبیه متفاوتی با زگو می کند.
4) همانند سازی/اقتباس (adaptation)
این اصطلاح معمولا به متن مقصدی اشاره می کند که برای تولید آن از ترجمه ی آزاد (free) استفاده شده باشد. اصطلاح اقتباس معمولا حاکی از این است که به منظور مناسب تر کردن متن برا مخاطبانی خاص(مثلا کودکان)یا برای اهداف خاصی که ورای ترجمه است، تغییرات چشمگیری در آن صورت گرفته است.
یکی از ویژگیهای مهم ترجمه این است که انتقال معنا از زبانی به زبان دیگر همیشه به یک شیوه واحد انجام نمی گیرد، بلکه ترجمه فرایندی پیچیده است که در روند آن مترجم ناخودآگاه مجبور به استفاده از فنون متعددی می شود. به همین ترتیب، در فرآیند برگردان از زبان مبدا به مقصد، واحد ترجمه نمیتواند به طور مطلق کلمه محسوب شود. از این رو طبیعی است که مترجم با در نظر گرفتن شرایط ومقتضیات کلمه یا عبارت در مضامین و موقعیت های مختلف شیوه ها و روش های متفاوتی را به کار گیرد.
از دیدگاه ژان پل و ژان داربلنه (1965ص47)در سبک شناسی تطبیقی فرانسه وانگلیسی تکنیکهای مختلف در فرایند ترجمه را می توان به دو گروه عمده مستقیم و غیر مستقیم تقسیم کرد. در تکنیک ترجمه مستقیم انتقال پیام از زبان مبدا به زبان مقصد به طور مستقیم انجام میگیرد و از این رو به آن روش مستقیم اطلاق می شود. از طرف دیگر، در تکنیک ترجمه غیرمستقیم ، مترجم ناچار است برای انتقال پیام به راه های غیرمستقیم متوسل شود. هر یک از این تکنیک ها به روشهای مختلفی تقسیم میشود.
الف)ترجمه به روش مستقیم
به طور کلی تکنیکهای ترجمه مستقیم شامل ترجمه تحت اللفظی، قرض کردن، وترجمه ی قرضی یا گرته برداری است.
1.قرض کردن( (borrowing
گاهی اوقات مترجم ممکن است واژه یا اصطلاح موجود در زبان مبدا را عینا در ترجمه حفظ کند. از این روش معمولا در دو مورد زیر استفاده می شود:
الف) در زبان مقصد معادلی برای اشاره به واقعیت مادی یا انتزاعی یا فرهنگی که آن واژه یا اصطلاح بیانگر آن باشد وجود ندارد.
ب) در زبان مقصد معادلی دقیق یا نزدیک به کلمه مبدا وجود دارد، اما مترجم مایل است رنگ و بوی خاصی به ترجمه ی خود بدهد.