«زبانشناسی بر خلاف تمامی
رشته‌های علوم انسانی، یکی از چند شاخه دیرینه زبان به شمار می‌رود. ما
امروز با سومریان که نخستین دستورنویسان عهد باستان محسوب می‌شوند، بیش از
چهار هزار سال فاصله داریم. نظریه‌های زبانی و پژوهش‌های تجربی موجود
نشانگر تلاش مداوم زبانشناسان از عهد باستان هند و یونان تا دوره
موفقیت‌های قرون وسطا، رنسانس، عصر خرد و روشنگری و سرانجام روندهای علمی
گوناگون دو قرن اخیر است. تجربه سرشار علمی و چند جانبه زبانشناسی، ما را
بر آن می‌دارد تا جایگاه این علم را در میان علوم انسانی و چگونگی هماهنگی
رشته‌های گوناگون را با این علم، بدون تجاوز به حریم وظایف و ویژگیهای هر
رشته به پرسش گذاریم.» (یاکوبسن، روندهای بنیادین در دانش زبان)
خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): امکان ندارد در جلسه نقد ادبی کتابی نشسته باشی و یادی از نظریه‌های یاکوبسن نشود.
بعید
است در خصوص سبک‌شناسی و مطالعات ادبیات سخن به میان بیاید و نامی از
یاکوبسن برده نشود. چه برسد به کلاس‌های زبانشناسی و آواشناسی و ... .
یاکوبسن فقط یک زبانشناس نبود. آواشناسی، لغت‌شناسی، ادبیات، نقاشی آوانگارد، شعر و زیبایی‌شناسی از حوزه‌های فعالیت او بوده است.
رومن یاکوبسن(Roman Jakobson) یازده
اکتبر 1896 در یک خانواده متمول شهر مسکو به دنیا آمد. از همان کودکی
علاقمند به زبان بود. تحصیلات خود را در «موسسه زبان‌های شرقی لازارو» آغاز
کرد و در 23 سالگی رشته زبانشناسی تاریخی – تطبیقی دانشگاه مسکو را به
پابان رسانید. سال 1915 و در دوران دانشجویی عضو حلقه زبانشناسی مسکو بود،
سپس وارد دنیای شعر و هنر آوانگارد شد.
او یکی از بنیانگذاران حلقه زبانشناسی
پراگ بود و فعالیت خود را در 29 سالگی شروع کرد. یاکوبسن از 1920 تا 1939
را در چکسلواکی سپری کرد و در پایان دهه سوم قرن حاضر استاد ممتاز
فقه‌اللغه روسی و ادبیات کهن چک در دانشگاه ماساریک چکسلواکی شد.
او با شروع جنگ جهانی دوم، به
اسکاندیناوی رفت و از همانجا با حلقه زبانشناسی کپنهاک و متفکرانی چون لویی
یلمزلف ارتباط برقرار کرد. با کشیده شدن جنگ به غرب، در سال 1941 به
ایالات متحده آمریکا و مدرسه عالی علوم انسانی نیویورک رفت. در آنجا با
کلود لوی استراوس، یکی از مهره‌های شاخص ساختگرایی آشنا شد که تأثیر بسیاری
بر کارهای وی گذاشت. سپس او در دانشگاه کلمبیا به تدریس زبانشناسی پرداخت.
در امریکا با زبانشناسان آمریکایی
بسیاری از جمله فرانس بوآز، بنجامین ورف و لئونارد بلومفیلد آشنا شد. در 53
سالگی با سمت استاد استادان در دانشگاه هاروارد به تدریس زبان و ادبیات
اسلاوی و زبانشناسی همگانی پرداخت و تا بازنشستگی در همانجا مشغول بود و از
سال 1957 در انیستیو تکنولوژی ماساچوست MIT نیز به تدریس و پژوهش پرداخت.
رده‌شناسی زبان، نشانداری و همگانی‌های زبان سه ایده اصلی وی نقش مهمی امروزه در زبانشناسی بر عهده دارد.
جمع‌بندی فعالیت‌های یاکوبسن کار بسیار
دشواری است. اما دستاوردهای او توسط آرمسترانگ و اسکون‌ولد در کتابی با
عنوان Roman Jakobson: Echoes of His Scholarship آمده است.
مجموعه نوشته‌های یاکوبسن در زمینه
سبک‌شناسی، ادبیات، نقد ادبی، زبانشناسی و دیگر زمینه‌های وابسته، به بیش
از دویست عنوان کتاب می‌رسد.
او در 18 جولای 1982در سن 86 سالگی در بوستون از دنیا رفت.
برخی از آثار رومن یاکوبسن عبارتند از:
- زبان کودک، زبان‌پریشی و جهانی‌های آوایی 1971
- شش خطابه درباره آوا و معنی 1978
- چهارچوب زبان 1980
- الگوی آوایی زبان 1979
- گفتگوها 1980
- روندهای بنیادین در دانش زبان
منبع: http://www.ibna.ir (با اندکی دخل و تصرف)
دسته بندی :
یاکوبسن
