واژه سازی در زبان فارسی

اصل مطلب :

 - واژه های یا اشتقاقی ( Derivational ) ساخته میشن یا با ترکیب ( Compounding ) . 

 - اشتقاقی یه اصلی چند تا وند. ترکیب ، چند تا اصلی هستن .

 

کتاب :

 - وقتی وند های اشتقاقی  به تکواژ پایه ( Root) اضافه میشه واژه مشتق به وجود مییاد . مثل "شاد /ی " " جنگل/بان/ی ، خانه / گ / ی ، آوا / ی/ی ( اینا دوتا تکواژ میانجی دارن .

 - تو حالت ترکیب ( Compound ) چند تا تکواژ قاموسی کنار هم قرار میگیرن . مثل خوش / صحبت ، تلخ/ زبان ،‌ صلح / طلب ، آب/دار/خانه .

 - معنی واژه های مرکب همیشه حاصل جمع تکواژ های قاموسی در آن واژه مرکب نیست . بر این اساس ، به لحاظ معنایی واژه های مرکب به دو دسته تقسیم میشن : واژه های یا درون مرکز هستن ( Endocentric Compound) ، و یا مرکب برون مرکز ( Exocentric Compounds ) .

 درون مذکر ، هسته معنایی در درون واژه مرکب قرار داره . به عبارتی ،‌ یکی از اجزا هسته معنایی و بقیه توصیفگرن :  چراغ / مطالعه ، میز / تحریر .

 در برون مرکز هسته معنایی درون مرکز نیست . به عبارتی اجزای این نوع از ترکیبها در خدمت توصیف مفهومی بیرون قرار دارن . مثل : پاشنه /بلند ، تاج/ خروس ( نوعی گل) ، سینه / سرخ  .

 هم تو درون مرکز و هم برون مرکز ، هر دو نوعی از اون چیز هستن.

 - بعضی واژه ها مشتق- مرکبن . که از دو یا چند تکواژ قاموسی و یک یا چند وند اشتقاقی درست شدن .  مثل : دارو/ ساز/ی ، به / ین / ه / ساز / ی ، انسان / دوست / انه  ، صلح / طلب / ی .

  - از یه راههای دیگه ای هم واژه سازی میشه  مثلا اینکه از زبان های دیگه قرض میگیرن . یا اینکه ادغام ( Blending ) میکنن . و تو این ادغام بخشی از این تکواژ ها حذف میشه . مثل  کاجیران که در اصل میشه "کارخانجات چرخ خیاطی ایران " ،  فوتسال که میشه :‌ "فوتبال سالونی " یا نستعلیق که میشه : "  نسخ و تعلیق "  . 

 یه روش دیگه واژه سازی هم سرواژه سازیه (Acronym Formation ) یعنی سر هر کلمه رو مینوبسن میشه خودش یه کلمه ;))  .  مثل : نزاجا میشه نیروی زمینی جمهوری اسلامی ایران

نهاجا میشه نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران

 ناجا میشه نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران .

 - یا اینکه کوتاه مشین ( Clipped) . مثل : " امتحان زیست به هفته بعد موکول شد " که میشه : امتحان زیست شناسی به هفته بعد موکول شد .

 " نتایج جام اعلام شد؟  " که میشه  : نتایج مسابقات جام کشتی ملتهای آسیا اعلام شد. 

 - یا اینکه تبدیل ( Conversation ) میشن . این تبدیل یا اشتقاق صفر ( Zero Derivation ) بدون هر گونه بازنمود صوری / ساختاری به واژه سازی کمک میکند.. هر وقت یک واحد واژگانی به عنوان یک مقوله دستوری ,  حالت دستوریش عوض بشه تبدیل اتفاق میافته . مثل : به به ! خوبان همه اینجا جمع اند . خوب صفته نه اسم اما در اینجا حالت دستوریش عوض شده .

 - یا اینکه پس سازی ( Back Formation ) اصطلاحی است که در مطالعات تاریخی صرفی به کار میره تو این فرایند یک صورت واژگانی کوتاه تر با حذف یک پسوند فرضی از یک صورت واژگان طویل تر به دست میآید . مثل : دو قلو و چند قلو . " قلو " تو هر دو ثابته .

 -  با تکرار هم میشه ( Reduplication ) که یا کامله یا ناقصه . تو کامل , همون کلمه دوباره تکرار میشه مثل : راه راه یا تکه تکه  .

بعضی وقتا تو کامل یه تکواژ مییاد وسط . مثل : خواه نا خواه , روز به روز , سرسری , لنگ لنگان . چه کنم چه کنم .

تو ناقص , تکرار بخشی از واژه به تولید صورت واژگانی جدید می انجامد .

شمارش تکواژهای جمله

اصل مطلب :

 - یه زبان شناس فرانسوی به نام آندره مارتینه ( A.Martinet ) گفت تکواژ ها رو بشمریم .

کتاب :‌

 - در این قالب،‌زبان نظامی از آواها ست که در دو مرحله به واحد های تشکیل دهنده ش قابل تجزیه س . در مرحله اول تکواژها تجزیه میشن و در مرحله دوم واج ها .

- تکواژ صفر ( Zero Morpheme )‌ ،‌ وندی تصریفی است که نوشته نمیشود ،‌خوانده نمیشود ولی نقش دستوری داره . مثل گفت ( سوم شخص ماضی ساده ) ، بخورید ( دوم شخص مفرد امر ) ، زاده بود ( سوم شخص مفرد ماضی بعید ) ،‌  میرفت ( سوم شخص مفرد ماضی استمراری ) ،‌ ساخته شد ( سو شخص مفرد در ساختهای مجهول ) .

 - تکواژ ماضی ساز : هر وقت بن ماضی و بن مضارع فقط به خاطر وجود یکی از صورتهای 

/-t/ , / -d/ , / -ad/ , /-id /  در بن ماضی با هم فرق کنن میشه تکواژ ماضی ساز .

 - تکواژ رسوبی : که دیگه حساب نمیشه  مثل : امشب ،‌دیشب ،‌ دیروز ،‌ چنگال  .

 - عنصر هموندی :‌ نقش خاصی ندارن فقط بین دو تا واکه قرار میگیرن . که بشون میگن صورت ساز ( Formative ) و واج میانجی ( Hiatus ) .

 نقش تمایز دهی معنایی نداره بلکه فقط ب همنشینی در کنار سایز اجزای واژگانی به شکل گیری ساخت کمک میکنه . در این کاربرد ،‌ واج میانجی نامیده میشود . واج میانجی همخوانی است که در ممزر دوتکواژ قرار میگیره تا مانع از همنشینی دو واکه بشه و تلفظ رو راحت تر کنه . واج میانجی به هیچ یک از تکواژ های مجاورش تعلق ندارد .   مثل ستارگان ، خانگی ،‌ روستایی 

 - تکواژ گونه  ( Allomorph ) :  کتاب ها و کتابا :‌ "  ها " و "  آ‌ "   تکواژ گونه های "ها " هستن.

آشنایی با فرایند های آوایی در زبان فارسی

اصل مطلب :

 -  وقتی آوا ها تو زنجیره قرار میگیرن رو هم اثر دارن که بش میگن محیط آوایی . . مثلا وقتی [ n ]  قبل از [ b] قرار بگیره ، تو تلفظ تبدیل به [ m ] میشه . تو همه زبان ها این حالت وجود داره که بش میگن فرایند آوایی همانندی واکه ای ( Vowel Harmony ) .

 

کتاب :

 - هر وقت تو زنجیره گفتار دو تا همخوان کنار هم قرار بگیرن ویژگی های تولیدی یکی به دیگری شباهت پیدا میکنه که در این حالت بش میگن همگونی ( Assimilation ) . مثل Sad + ta  که میشه Satta  ( همگونی کامل ) .  یا مثل : Maqsad  که میشه Maxsad  ( همگونی ناقص ) . اینگونه همگونی ،‌ همگونی همخوانی میگن . 

 - یا اینکه ممکنه " همانندی واکه ای " باشه یعنی دو تا هجا کنار هم قرار بگیرن . be + dow  = bodow .

 - یا اینکه ناهمگونی همخوانی باشه بعضی وقتا هم خوان ها هیچ شباهتی به هم ندارن و صرفا وقتی کنار هم قرار میگیرن رو هم اثر میذارن  که بش میگن ناهمگونی همخوانی ( Dissimilation ) . مثل Doroske که میشه Dorosge .

 - وقتی به جای " کبریت " می گیم " کربیت " یا به جای "قفل" میگیم "قلف "‌ ، قلب ( Metathesis  ) به وجود مییاد .

 - بعضی وقتا یه همخوان ،‌واکه یا هجایی از زنجیره حذف میشه که بش میگن فرایند آوای حذف ( Deletion )‌ . مثل  "دستبند " که میگیمش " دسبند" .

 - بعضی وقتا وقتی داریم تلفظ میکنیم یه همخوان یا واکه اضافه میشه که بش میگن فرایند آوایی اضافه ( Addition ) . مثل    rusta + i = rustayi 

 lustr = luster  واژه قرضی که از فرانسه اومده . و از الگوی هجایی CVCCC  .

 -  هر موقع کم آوردیم که جز هیچ کدوم نمیشد میذاریمش تو "ابدال "  . مثل بشوی = بشور ،‌ بسای = بساب ،‌   ?joz  که میشه josv

آشنایی با حوزه صرف 2

اصل مطلب :

- " کتاب " یه تکواژ آزاده ( free) چون به تنهایی و بدون اتصال به جز واژگانی هم میتونه باشه . اما همه تکواژ ها اینجوری نستند بعضی تکواژها هستن که ظاهری آزاد ندارن ولی آزادن اینا تکواژهای دستوری ان . مثل تکواژ های "ra " , " be" , "az"  .

کتاب :

 - تکواژ کوچک ترین واحد زبان است که یا معنی داشته باشد  یا نقش دستوری و نیز در جایگاههای متفاوت ،‌در ساختمان واژه ها به کار میرود . تکواز یا  1 ) میتونه مقید و یا آزاد باشه و هم چنین میتونه  2 ) معنی دار ( قاموسی ) باشه و یا دستوری و 3 ) وند های تصریفی  ( Inflectional Affixes )و یا وند های اشتقاقی ( Derivational Affixes ) باشه .

 قاموسی به تنهایی معنی داره مثل :‌ کتاب ،‌ میز ،‌ روز ،‌  و بن مضارع " کوش " از " کوشیدن "‌ . و "رو " از "رفتن "‌ .

دستوری معنی مستقل و معنی دار نداره ولی نقش دستوری داره .  تمام پیشوند ها ، پسوندها و حروف ربط و اضافه همگی دستوری اند .

 -  تکواژ های مقید ، وند ها ( Affix ) هستند . پیشوند  ( Prefix )‌ ها و پسوند ( Sufixx ) ها فقط در اتصال به اجزای واژگانی به کار میروند . مثل : "می " تو " می روم " یا "نه " تو "نخور " تکواژ های مقید و دستوری اند :-؟ 

 تو وند های تصریفی  ( Inflectional Affixes ) کلمه جدید ساخته نمیشه و همون بازنمود های انتزاعی کلمه هست مثل " کتاب " که میشه " کتاب ها "  . ولی تو  وند های اشتقاقی ( Derivational Affixes )واژه جدید ساخته میشه ( البته نه همیشه ) . بعد از اتصال آوا / a- / به "توان " میه "توانا " پس معنیش عوض میشه . تو تصریفی مقوله دستوری عوض نمیشه مثل "کتاب " که میشه "کتابی " که هر دو اسم هستند . ولی تو اشتقاقی وند / ane- /  به " مرد " اضافه بشه میشه " مردانه " و صفت میشه . یه چیز دیگه هم تعداد وند تو تصریفی کمتره .

 -

آشنایی با حوزه صرف 1

اصل مطلب :‌

 - صرف نگاه میکنه چه جوری واژه ها از تکواژ ها ساخته میشن و هم چنین نگاه میکنه چه جوری واژه ها نو ساخت های بزرگتر قرار میگیرن .

 - صرف :ساختمان درونی واژه ها . و نحو : بررسی ساختمان درونی جمله ها . 

کتاب :

- صرف در کنار نحو ،‌ تحت عنوان کلی دستور و در قالب مطالعات تاریخی درباره زبان ، تحت عنوان فقه اللغه ( Philology ) معرفی شده .

 - ماکس مولر ( Max Muller ) مثل داروین که گفت موجودات تکامل پیدا کردن به مرور زمان، اونم میگه روند تحول واژه ها رو در نظر بگیریم میتونیم بفهمیم زبان چه جوری تکامل پیدا کرده . بعدش چند تا تحلیل گر آمریکایی ( American Structural ) زبان گفتن لایه های زبان ( Linguistic Levels ) باید مستقل از هم تحلیل بشن . 

 - لایه های واج شناسی : صرف ، نحو  و معنی شناسی . 

-  چامسکی و جکندوف ( R.Jackendoff ) گفتن این قواعد فقط در حوزه صرف هستن و تو حوزه های دیگه کاربرد ندارن .

 - واژه به لحاظ صرفی ، واژه ساختی زبانی است که از یک یا چند تکواژ ساخته شده باشد .

  به لحاظ آوایی - واجی ،‌ واژه ساختی زبانی است که همواره یک تکه اصلی دارد ، و معمولا پس از آن

 درنگ ایجاد میشود .

   به لحاظ نحوی ، واژه ها ساختهایی هستند  که در ساختمان گروههای نحوی ( Phrase ) به کار میروند.

   به لحاظ معنایی واژه به مفهومی یگانه و مستقل و یکپارچه دلالت میکند.

    و به لحاظ املایی ، در نوشتار در دوسوی واژه قدری فاصله دیده میشود.

  - برای اینکه تنوع رو در نمونه های زبانی نشون بدیم از اصطلاح " واژه انتزاعی " ( Lexeme ) هم استفاده میکنیم . واژه انتزاعی ، کانون واژگانی مشترکی میان چندین واژه است. یعنی خوابیدن انتزاعیه و صورت های " خوابیدم "‌ ،‌ " میخوابم "‌ ، " خوابیده ام " بازنمود هاش حساب میشن .

 - بازنمود ها یا صورت واژگانی  ( Word- form ) هست یا دستوری ( Grammatical Word )  هست . مثلا  "پوش " میشه واژه انتزاعی و " بپوش " ، " پوشیدم " ، "نپوش " میشه بازنمود های  صورت کلمه ( واژگانی ) . و تو  " زود برو خونه "؛ "برو " میشه  واژه انتزاعی و "تو عجب ماشین برو ای ! " ؛‌ "برو " میشه  بازنمود دستوری .   یا مثلا " عجب کاری کردی " و " تیم استقلال  در یک حمله کاری یه سپاهان اصفهان یک گل زد " .

آشنایی با خط واج نگار فارسی

 اصل مطلب :

 - از خط آوا نگار و واج نگار برای ثبت داده های زبان استفاده میکنن. 

 - چون خط فارسی نارسایی داشت از آوا نگاری و واج نگاری استفاده کردن .

 - از نارسایی های خط فارسی : الف ) واج ها چند صورت نوشتاری دارن : مثل / t/ : ت ، ط  . ب) چند واج به یک صورت نوشته میشه :  , / u /, / o / , / v /  : خورشید ، آوا ، روز .  

 پ) بعضی هاشون اصلا واج ندارن : مثل "و "   : خوار و خواهر یا  "ه " در شنبه ، روزه .

 ت ) واج دارن خط براشون نیست : /a/ , /e/ , /o/   ( همون کسره فتحه ) که اونم مال اعرابه نا مال ما .

 

کتاب:

- خط واج نگار ، نظامی نوشتاری است که در آن ، یک واج در مقابل یک نویسه قرار دارد.

 - خط اوستاییاز جمله خطوط واج نگار باستانی است و خط ترکی استانبولی در میان خطوط جدید واج نگاری قابل طبقه بندی است .

 - برخلاف خط آوا نگار که نظامی جهانی از نویسه هایی است که به آوا ها دلالت میکنند , هر زبان خط واج نگاری مخصوص به خود رو داره چون هر زبان واج مخصوص به خودش رو داره .

 - علائم خط واج نگاری در فارسی دو نوع هستند : الف ) علائم  واجهای همخوانی ( همون حروف ) ، ب) علائم واج های واکه ای : ( همون حروف صدادار) .

 - قواعد خط واج نگار : الف ) هیچ وقت دو واکه کنار هم نمییان : یعنی   nemiayam  اشتباهه و باید اینجوری نوشته بشه : nemi?ayam   . ب ) در واج نگاری هر وقت پیش از واکه واقع در اول هجا ، همخوانی نبود  قبل از واکه از علامت /?/  استفاده میکنی . amadam  اشتباهه و باید نوشت :  amadam ?  

 پ ) لهجه ها در نظز گرفته نمیشه . ث )  "ه" غیر ملفوظ در پایان واژه ها در واج نگاری در نظر گرفته نمیشه . شنبه : sanbe  ؛ بین گروهها فاصله میذاریم : ketabhaye xandani .

آشنایی با حوزه های واج شناسی و آوا شناسی 4

  کتاب :

  - هر یک از واج های همخوانی و واکه ای میتواند بازنمودهای آوایی متفاوت بیابد . گروهی از آواها که بازنمود های یک واج محصوب میشوند ، واجگونه ( Allophone ) های آن واج نامیده میشوند

 - مهمترین تفاوت واج و واجگونه آن است که جایگزین کردن واج ها به جای همدیگر در ساختمان واژه ها موجب تغییر معنی میشود . در حالی که جایگزین کردن واجگونه ها به جای همدیگر تغییری در معنی به وجود نمی آورند .

 برخی واجگونه های / d/ :

 [ d] ؛ [ + واک ]   در "دزد " 

  [ d] ؛ [ - واک ]   در "مزد "‌

  [ d^w] ؛ [ + لبی شده ]  در " دور " .

  - هجا یک رشته آوایی پیوسته است که اجزای سازنده آن طی یک فرایند تولیدی بدون وقفه تولید میشوند.  که در فارسی از یک واکه و یک تا سه همخوان تشکیل شده است ولی در زبان های دیگه اینطور نیست .

 - V نشانه واکه ، C  نشانه همخوان .

 

ایران در سال های اخیر

http://translatorscenter.persianblog.ir/post/174/

مفاهیم 3

  -  دیسک های نوری  ( Cd ROM DRIVE ) از هارد دیسک کندتره از zipp drive ( تا 250 تا جا میگیره و معادل 200 تا فلاپی ) و jazz drive سریعتره و تا 730 مگ جا میگیره . DVD  تا 17 گیگ هم جا میگیره *

 - شکل بندی یک دیسک ( Format  کردن اون ) .

 - وقتی ویندوز معرفی شد کلیک و موس هم معرفی شد بخاطر همین بش میگن سیستم عامل ( Point - and - click )

 - رابط زیبای گرافیکی کاربر GUI  هست که میشه Graphical User Interface .

 - سیستم عامل UNIX  در سال 1969 وقتی ken THompston  و دنیس ریچی روی   PDP7  کار میکردن اونم اومد. جالبیه سیستم عامل یونیکس اینه که سیستم عاملش بازه یعنی کاربر میتونه هر جور دوشت داره تنظیمش کنه.

 - شبکه های اینترنتی یا ADSL هستند یا ISDN - PSDN - PSTN  .

 PSTN  : Public Switched Telephone Network  که معمولا به عنوان Plain Old Telephone System  یا POTS  شناخته میشن که سیستم مخابراتی  آنالوگ و جهانی هست. *

 - PSDN ( Public Switched Data Network )  d  سیستمی است که اساسا برای انتقال اطلاعات به جای صدا استفاده میشود.

  - ISDN ( Integrated Service Digital Network ) p   مربوط به سال 1984 میشه و انتقال اطلاعات در مقایسه با مودم های عادی بسیار سریعتر اتفاق میافته . که با سرعت تا 128 کیلو بایت در ثانیه اتفاق میافته . *

  -  ADSL ( Asymmetrical  Digital subcriber Line ) d  انتقال پر سرعت اطلاعات بر بستر شبکه های مخابراتی که نیازی به شماره گیری هم ندارد .

   - Modem   = Modulator Demodulator

   - دیجیتال یا صفره یا یکه ولی آنالوگ میتونه کسری بر ثانیه هم باشه .

  - Baud Rate  سرعت ارسال و دریافت اطلاعات توسط مودم .

   -  Shareware  نرم افزار هایی که حالت trial  سی روزه دارن  .

 

آشنایی با حوزه های آوا شناسی و واج شناسی 3

 اصل مطلب :

 -   حجم دهان  ( فاصله زبان از کام ) ،‌بخش فعال ( جلوی زبان با لثه -کام و کام تماس داره و عقب زبان با نرم کام و ملاز قسمت میانی هم مرز میان پیشین و پسین تماس داره ) و شکل لبها ( یا گسترده هست یا گرد ) .

 کتاب :

 هم خوان سه جور توصیف میشوند : الف ) جایگاه تولید ( Place of Articulation )  ، شیوه تولید ( Manner of Articulation ) ، واکداری / بی واکداری ( Voiced / voicelessness ) : تارآوا لرزش داره یا نه . 

 جایگاه هایی که تولید میشه به تربیت چاکنایی ( Glottal )  ؛‌ ملازی ( Uvular ) ، کامی ( Palatal ) ،‌ لثوی - کامی ( Alveo- palatal ) ،‌لثوی ( Alveolar ) ،‌ دندانی ( dental ) ، لب و دندانی ( Labio -dental ) و دولبی ( Bilabial ) خواهند بود.

 انواع شیوه های تولید : انسدادی (stop ) ،‌ سایشی ( fricative ) ، انسدادی - سایشی ( affricate ) ، لرزشی  ( Trill ) ،‌ خیشومی ( nasal ) و روان ( liquid ) .

 - دو واژه ای که تعداد واجهایشان یکسان باشد و فقط در یک واج ،‌آن هم در جایگاهی مشابه تفاوت داشته باشند ،‌ جفت کمینه ( Minimal pair ) میگن. مثل مرد / سرد . ولی سمن / ثمن  حساب نمیشن چون در لایه واجی تفاوتی ندارن  و هر دو /saman / .

 - مجموعه طبیعی ( natural class ) برای اشاره به آواهایی مورد استفاده قرار میگیرد که در یک یا چند مشخصه مشترک اند.  مثلا بعضی اواها هر دو پیشین و گسترده و یا سایشی هستند . 

مجموعه ها میتونن "‌ همخوان های انسدادی ، بی واک " باشن یا " همخوان های لثوی ، واکدار "  باشن. 

ش ŝ : همخوانی است، لثوی ، سایشی، بیواک ، برای مثال :  شغال ,
ز ، ذ ، ظ ض z : همخوانی است، لثوی ، سایشی ، واکدار : برای مثال : جو

 (صرفا در جهت اطلاع :

صامتها (بی صدا ها ) در زبان تالشی ( تاسکو) به شرح زیر می باشد:

 ب b : همخوانی است دولبی ، انفجاری (انسدادی ) ، واکدار ؛ برای مثال : ابرو abru : ،   در : bar

پ p : همخوانی است دولبی ، انفجاری (انسدادی ) ، بی واک ؛ برای مثال : پس فردا : raŝpa

ت t : همخوانی است  دندانی ، انفجاری (انسدادی ) ، بیواک ؛ برای مثال :  داغ : tat

د d : همخوانی است دندانی ، انفجاری (انسدادی ) ، واکدار ؛ برای مثال : درخت : dar

کk  : همخوانی است انفجاری (انسدادی ) ، بیواک ؛ برای مثال : مرغ karg :

گ g ؛ همخوانی است نرمکانی ، انفجاری ، واکدار ؛ برای مثال : ییلاق : girya

ف f : همخوانی است لب و دندانی ، سایشی ، بیواک ؛ برای مثال :  کوتاه قد fūtar

وv : همخوانی است لب و دندانی ، سایشی ، واکدار ؛ برای مثال : برف : var

س ،ص ، ث s : همخوانی است، لثوی ، سایشی ، بیواک ؛ برای مثال :  سیب sif

ش ŝ : همخوانی است، لثوی ، سایشی، بیواک ، برای مثال :  شغال :  alŝ

ز ، ذ ، ظ ض z : همخوانی است، لثوی ، سایشی ، واکدار : برای مثال : جو : až

خ x : همخوانی است، ملازی ، سایشی ، بیواک، برای مثال :   میخ : mex

ه ، ح h: همخوانی است، سایشی ، بیواک ، برای مثال :   حیوان hayvun :

چ č: همخوانی است، لثوی، سایشی ، بیواک ، کامی :  برای مثال :   بخاری : pič

ج j : همخوانی است، لثوی ، سایشی، واکدار ،  انسدادی : برای مثال :   وجب vija

م m : همخوانی است دولبی، خیشومی ، واکدار:  برای مثال :   ما ama

ن n : همخوانی است دولبی، خیشومی ، واکدار:  برای مثال :   نان : nun

ق / غ γ : همخوانی است، ملازی، انفجاری (انسدادی ) ، واکدار : برای مثال : قیمت :  imatγ

دوم : واک ها ( مصوتها )

در زبان تالشی تاسکو هشت مصوت وجود دارد . از این تعداد شش مصوت ( o . i . e . u . a . ə) مصوتهای کوتاه و دو مصوت (ū – ā ) مصوت های بلند یا کشیده می باشند . مصوت  əدر تالشی مصوت غیر استوار بوده و از نظر تاریخی بجای مصوتهای کوتاه (i . u . a) بکار می رود .

یک مصوت مرکب یعنی مصوت ay در جند لغت در زبان تالشی دیده می شود : ayvun ایوان .)

 - در دنیای آواها واکه مرکب ( Diphthong ) هم وجود داره مثل [ ey ]  در واژه " کی " ( چه زمانی ).