آشنایی با حوزه های آوا شناسی و واج شناسی 3

 اصل مطلب :

 -   حجم دهان  ( فاصله زبان از کام ) ،‌بخش فعال ( جلوی زبان با لثه -کام و کام تماس داره و عقب زبان با نرم کام و ملاز قسمت میانی هم مرز میان پیشین و پسین تماس داره ) و شکل لبها ( یا گسترده هست یا گرد ) .

 کتاب :

 هم خوان سه جور توصیف میشوند : الف ) جایگاه تولید ( Place of Articulation )  ، شیوه تولید ( Manner of Articulation ) ، واکداری / بی واکداری ( Voiced / voicelessness ) : تارآوا لرزش داره یا نه . 

 جایگاه هایی که تولید میشه به تربیت چاکنایی ( Glottal )  ؛‌ ملازی ( Uvular ) ، کامی ( Palatal ) ،‌ لثوی - کامی ( Alveo- palatal ) ،‌لثوی ( Alveolar ) ،‌ دندانی ( dental ) ، لب و دندانی ( Labio -dental ) و دولبی ( Bilabial ) خواهند بود.

 انواع شیوه های تولید : انسدادی (stop ) ،‌ سایشی ( fricative ) ، انسدادی - سایشی ( affricate ) ، لرزشی  ( Trill ) ،‌ خیشومی ( nasal ) و روان ( liquid ) .

 - دو واژه ای که تعداد واجهایشان یکسان باشد و فقط در یک واج ،‌آن هم در جایگاهی مشابه تفاوت داشته باشند ،‌ جفت کمینه ( Minimal pair ) میگن. مثل مرد / سرد . ولی سمن / ثمن  حساب نمیشن چون در لایه واجی تفاوتی ندارن  و هر دو /saman / .

 - مجموعه طبیعی ( natural class ) برای اشاره به آواهایی مورد استفاده قرار میگیرد که در یک یا چند مشخصه مشترک اند.  مثلا بعضی اواها هر دو پیشین و گسترده و یا سایشی هستند . 

مجموعه ها میتونن "‌ همخوان های انسدادی ، بی واک " باشن یا " همخوان های لثوی ، واکدار "  باشن. 

ش ŝ : همخوانی است، لثوی ، سایشی، بیواک ، برای مثال :  شغال ,
ز ، ذ ، ظ ض z : همخوانی است، لثوی ، سایشی ، واکدار : برای مثال : جو

 (صرفا در جهت اطلاع :

صامتها (بی صدا ها ) در زبان تالشی ( تاسکو) به شرح زیر می باشد:

 ب b : همخوانی است دولبی ، انفجاری (انسدادی ) ، واکدار ؛ برای مثال : ابرو abru : ،   در : bar

پ p : همخوانی است دولبی ، انفجاری (انسدادی ) ، بی واک ؛ برای مثال : پس فردا : raŝpa

ت t : همخوانی است  دندانی ، انفجاری (انسدادی ) ، بیواک ؛ برای مثال :  داغ : tat

د d : همخوانی است دندانی ، انفجاری (انسدادی ) ، واکدار ؛ برای مثال : درخت : dar

کk  : همخوانی است انفجاری (انسدادی ) ، بیواک ؛ برای مثال : مرغ karg :

گ g ؛ همخوانی است نرمکانی ، انفجاری ، واکدار ؛ برای مثال : ییلاق : girya

ف f : همخوانی است لب و دندانی ، سایشی ، بیواک ؛ برای مثال :  کوتاه قد fūtar

وv : همخوانی است لب و دندانی ، سایشی ، واکدار ؛ برای مثال : برف : var

س ،ص ، ث s : همخوانی است، لثوی ، سایشی ، بیواک ؛ برای مثال :  سیب sif

ش ŝ : همخوانی است، لثوی ، سایشی، بیواک ، برای مثال :  شغال :  alŝ

ز ، ذ ، ظ ض z : همخوانی است، لثوی ، سایشی ، واکدار : برای مثال : جو : až

خ x : همخوانی است، ملازی ، سایشی ، بیواک، برای مثال :   میخ : mex

ه ، ح h: همخوانی است، سایشی ، بیواک ، برای مثال :   حیوان hayvun :

چ č: همخوانی است، لثوی، سایشی ، بیواک ، کامی :  برای مثال :   بخاری : pič

ج j : همخوانی است، لثوی ، سایشی، واکدار ،  انسدادی : برای مثال :   وجب vija

م m : همخوانی است دولبی، خیشومی ، واکدار:  برای مثال :   ما ama

ن n : همخوانی است دولبی، خیشومی ، واکدار:  برای مثال :   نان : nun

ق / غ γ : همخوانی است، ملازی، انفجاری (انسدادی ) ، واکدار : برای مثال : قیمت :  imatγ

دوم : واک ها ( مصوتها )

در زبان تالشی تاسکو هشت مصوت وجود دارد . از این تعداد شش مصوت ( o . i . e . u . a . ə) مصوتهای کوتاه و دو مصوت (ū – ā ) مصوت های بلند یا کشیده می باشند . مصوت  əدر تالشی مصوت غیر استوار بوده و از نظر تاریخی بجای مصوتهای کوتاه (i . u . a) بکار می رود .

یک مصوت مرکب یعنی مصوت ay در جند لغت در زبان تالشی دیده می شود : ayvun ایوان .)

 - در دنیای آواها واکه مرکب ( Diphthong ) هم وجود داره مثل [ ey ]  در واژه " کی " ( چه زمانی ).