بررسی مقابله ای ترجمه در دوره استعمار و دوره پسااستعماری

ملانظر حسین*,حسینی محمدرضا

* گروه مترجمی زبان انگلیسی، دانشگاه علامه طباطبایی

 

مقاله ای که مطالعه می کنید تاثیر استعمار را بر ترجمه در چارچوب پارادایم مطالعات پسااستعماری، در دو دوره استعمار و پسااستعماری بررسی می کند. به عبارت دقیق تر، ترجمه در دوره استعمار و دوره پسااستعماری بررسی و مقایسه شده است. برای این بررسی، کتاب حاجی بابا اصفهانی نوشته جیمز موریه انتخاب شده و ترجمه میرزا حبیب اصفهانی به عنوان ترجمه در دوره استعمار - دوره قاجار - و ترجمه مهدی افشار به عنوان ترجمه در دوره پسااستعماری - پس از انقلاب اسلامی سال 1357 ایران - انتخاب شده است.

مقایسه ترجمه کتابی چون حاجی بابا اصفهانی که در دو دوره متفاوت استعماری و پسااستعماری ترجمه شده است نکات جالبی را روشن می کند که می تواند نمونه ای مثال زدنی از تاثیر عوامل اجتماعی بر ترجمه باشد. مترجمین و مولفین - به خصوص در گذشته - از نخبگان جامعه بوده اند و طبیعی بوده و هست که به مسایل اجتماعی و سیاسی جامعه واکنش نشان دهند و این واکنش در انتخاب کتاب هایی که ترجمه کرده اند، افزایش ها و کاهش های ترجمه و انتخاب واژگان تاثیر چشمگیری داشته و دارد.
آنچه که از بررسی سطور ترجمه میرزا حبیب اصفهانی بر اساس این پژوهش به دست آمد دقیقا با طرز فکر او بر اساس زندگی نامه تاریخی وی تطابق دارد و این خود بر ارزش بررسی هایی از این دست می افزاید. ضمنا نباید ارزش کتاب موریه را فراموش کرد. چهره ای که در این کتاب از ایران و ایرانیان منعکس شده، یادآور داستان های هزار و یکشب و نگاه به اصطلاح شرق شناسانه غربیان است که ادوارد سعید در کتاب شرق شناسی خود آن را معرفی می کند.

کلید واژه: مطالعات پسااستعماری، افزایش و کاهش در ترجمه، دوره استعمار، دوره پسااستعماری